Als woord van het kwartaal hebben we gekozen voor zunnie. Een zunnie is een bewaegbaor schot in de voerbak van verkus. A’j ’t schot nao veure trek könne de verkus vraete, doe’j um weer nao achtere dat zit de voerbak dich.
Verkus laaie
Vrogge hadde wi-j tuus een honderd verkes en een paar miskalve in de schure en bi-j een aantal boere hadde wi-j ook nog wah verkes op voergeld ligge.’ Mien vader ging ook verkes opkope bi-j de boere en same meh wah opkopers die dan zaoterdags ’s aoves of zondag ’s mergus uut de late mis kwame wiere de aantalle deurgenomme. In ’t weekend belde dan de directeur van ’t slachhuus uut ’s-Heerenberg hoevöl verkes hi-j dinsdags kon verwachte. Elke waek reej d’r dan un veewage uut Zelhem den dan de verkes ophie:l.
Mien vader kon nie:t meh vanwaege zien gezondheid en daorum ginge mien bruur en ik altie meh. Ik was toen veertien jaor, ’t was zwaor werk. D’r was een aantal boere die wel meh hielp mao duk was dah nie:t zo dan moessie ow alleen mao zie:n te redde. Achter in de Greffekemp woonde een boer den ha aoveral schijt aan. Den hah ga gin velichting in de verkesschuur, altie was alles kapot.
Wi-j moesse duk al ’s mergus um drie uur beginne umdah andes de verkes nie:t op tied op ’t slachhuus ware. ’t Was dan nog zakkeduuster, mao den boer zei: “Aj de verkes wil hemme dan moj eigus de velichting mao make.” Wi-j ware dao tot zon bitje hallef zeuve wel druk meh al die verkes.
Umdah ’t duk mao um vier of vijf verkes ging, kostte ’t toch völ tied want de verkes wiere as keuje bi-j den bewuste boer in de peerdestal gedaon en aover de hoge zunnie gedrage. D’r zah wel een achteruutgang mao dao was nie:t deur te komme want dao lei een beste laog peerdestront veur de deur tewijl den boer allang gin peerd meer hah. Dus toen de keujes groter wiere moesse ze ook aove deze hoge zunnie d’r weer uut. Köj ’t ow veurstelle, zalte van rond de honderd kilo en ook nog van die stie:laore (fiksen) die alles zage en stief van de stress stinge en ze ware ook nog ‘ns stront eigewies.
Eenmaol aove den zunnie moeste ze dan weer wiejer geleid worre um zo op de wage gedreve te worre. As de beneje-laaiïng vol zah dan moesse de verkes de baove-laai:ing op. En dah was mien duk een spektakel. Dih deeje wi-j meh twee man umdah d’r zo weinig ruumte was bi-j dah kleine deurke opzied van de wage. Soms werkte wi-j ok meh de prikker en gave wi-j ’t verke een kleine stroomstoot zodah’te een bitje schot kreeg mao dao kwammie ’n hand veur tekot en dus moessie de stat van dah verke iets draeje zodah’te dao de prikkel van kreeg, tenminste at den stat niet te kot was gecoupeerd want dan ging dah ook nie:t en dan zah alles onder de stront.
Mao ’t vebaasde mien duk hoe dat verke dan in ene kier toch schot kreeg en nao baove rende, totdah ik ’t zag. Den transporteur en ik hadde beide den knuppel vas den onder de pens van ’t verke moes um ’t dier op te beure, meh de andere hand haj ’t oor van ’t verke vas. A’j ’t oor van het verke los kon laote dan was ’t verke half binne en dan moes de res nog.
Toen zag ik wah de transporteur deej, den stak toen zien vinger bi-j ’t verke in de kont en daodeur kreeg den de prikkel um nao baove te renne. Gadverdamme wah von’k dah vie:s. Efkes later in de veewage, zah den kaerl meh zien strontvingers dood leuk een sigaretje te draeje, het vloeitje kleurde helemaol donker (vul eiges mao in).
Al meh t’al harre wi-j zo nogal wah boertjes wao ’t lastig laaie was. Zo was t’r nog een boer in Greffekemp, mao den hielp wel altie meh. Daor moesse de verkes aover de dèèl heer, naeve de beeste op, dih kon nie anders. D’r wiere dan een paar lere aan mekaar geknup en deze wiere dan veur de beeste geleid zodah de verkes nie:t tusse de beeste konde komme. Dih lukte nie:t altied want soms stak ’t verke de kop tussen de spottels van de leer en ging zo meh ’t hele ding op de loop.
Gelukkig hah den boer landverkes, die harre de ore aove de oge hange en die ware dan ook een stuk rustiger. Die stie:lore (Fiksen) harre zovöl stress in de pens zodah ze wellis dood neerviele op de laadbrug van de veewage. As ’t verke mao op de laadbrug was wanneer dih gebeurde dan wasse in ieder geval verzekerd. Wi-j moesse dan bedeen meh ’t mes d’raan um ’t hart, de tong en de strot los te sni-je en later hiele wi-j ’t verke meh een klein veekarretje op um ’t nao de vri-jbank in Zeddam te brenge. Zo brach ’t verke nog wah op, as ’t bloe:d d’r mao uut was. Dih was trouwes gin leuk klusje um te doe:n, mao jao gi-j went t’r aan. “De Diemse hemme ’t mes wel scherp”.
Later kon ik ’t bedrijf tuus nog aovenemme mao ik hah helemaol genoeg van die “knoriezers” en ik heh mien daoveur bedank. Now geet ’t allemaol een stuk makkelijker en baeter, men kan grote aantalle tegeliek laaie. D’r is sprake van aoliedruk i.p.v. bloeddruk. Ze hoeve nie:t meer te sjouwe en te beure meh die verkes en halluf slachte op de laadbrug is t’r nie:t meer bi-j.
Toch was ’t een tied waoda’j gewoon in meh ging. Toen ik een jaor of 15-16 was, moes ik nao ’t laaie gewoon bedeen deur nao de baas, aan’t werk. We hemme ’t allemaol aovelaef en zun d’r ook groot meh gewodde. Ik moh t’r nog wellis aan trugdenke. Wanneer tegeswoordig de laptop van de jeugd nie:t snel genoeg reageert, hemme ze bedeen de pin heit, dan denk ik, wah hemme wi-j dan toch allemaol mehgemaak, “Hol op, schei uut”.
Jan Tiemissen
