Werkgroep Boerderijen en Veldnamen

Doel

De werkgroep Boerderijen en Veldnamen stelt zich ten doel door middel van opmeting en documentatie boerderijen, maar ook andere historische panden, voor het nageslacht vast te leggen. Daarbij gaat het niet alleen om de bouwkundige verschijningsvorm maar ook om de bewonersgeschiedenis. Daarnaast doet de werkgroep onderzoek naar de vroegere veldnamen van boerderijen en percelen grond.

Leden van de werkgroep

Om contact op te nemen met de werkgroep:

Overige werkgroepleden

De overige leden van de werkgroep zijn: Gerrit Lebbink, Willie Thijssen, Hans van de Meer, Harry Peters, Hans Hansen, Theo Otten en Henk Kuppens.

Werkzaamheden:

Start onderzoek boerderijen

Vaak wordt de noodzaak tot opmeting bepaald door het feit dat panden op de nominatie staan om gesloopt of ingrijpend verbouwd te worden. Door vroegtijdig contact op te nemen met de bewoners is het ook mogelijk een groot deel van de bewonersgeschiedenis vast te leggen door middel van gesprekken met de bewoners, oude koopakten en dergelijke.

Wijze van onderzoek

Het opmeten en beschrijven van panden wordt gedaan volgens de ‘richtlijnen voor de opmeting en vragenlijst voor de beschrijving van oude boerderijen’. Deze richtlijnen zijn opgesteld door de Stichting Historisch Boerderij Onderzoek (SHBO) te Arnhem, met als doel een uniforme wijze van documentatie te verkrijgen. Sinds 2007 is deze stichting opgeheven en haar archief is ondergebracht bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.

Aan de hand van de bedoelde richtlijnen worden diverse onderdelen van de boerderij beschreven en historisch ingedeeld. De opmetingen van gevels en plattegronden en het op tekening zetten daarvan gebeuren volgens een vaste werkwijze. De directe omgeving van een boerderij wordt niet vergeten. Het erf met bijbehorende gebouwen en erfbeplanting wordt ingemeten en beschreven. Vooral oude boomgaarden, hooiopslag, mestopslag en oude waterputten geven informatie over hoe een boerenbedrijf vroeger functioneerde.

Fotografische vastlegging

Een belangrijk aspect is het fotografisch vastleggen van de panden. Ook hier is het zaak in een zo vroeg mogelijk stadium de foto’s te maken. Met name voor het interieur is dat van belang. Zo geven bijvoorbeeld de foto’s van het interieur van het Pius X-klooster een zeer goed beeld van het gebruik van het klooster. De laatste tijd wordt ook gebruik gemaakt van moderne technieken als de digitale film- en fotocamera’s.

Kadastraal onderzoek

Om het geheel compleet te maken wordt aan de hand van een kadastraal onderzoek de bewoners- en eigendomsgeschiedenis uitgezocht. Alle gegevens worden per pand vastgelegd en in het archief van de vereniging bewaard. Eenieder kan er zo kennis van nemen.

Dieper onderzoek

Voor daarvoor in aanmerking komende panden gaat het onderzoek nog verder. Dan betreft dat vaak reconstructies van vroegere bouwvormen. Met name de oude havezaten komen hiervoor in aanmerking. Veel kan geput worden uit oude kadastrale atlassen, maar ook oude kaarten van Huis Bergh geven veel informatie. Soms is nog nader onderzoek nodig om bijvoorbeeld de loop van oude grachten en wegen te achterhalen.

Overzicht van de tot dusver uitgevoerde projecten

Nr.:	Naam:	Plaats:	Adres:	In jaarboek:
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79	De Hees A. Jansen H.A. Wolbrink De Papenhofstadt Boschpark De Flapschottel De Nachtegaal Loilderhof Bommerskolk De Avesaet Vinckwijk Lukassen Van Haeren Lueb Meijer Otten De Nevelhorst Baars Duis Welling-Otten De Oldegoor Tweede Wereldoorlog Moorman–Stienissen Verhulsdonk Bouwman De Rosmolen Klein Boskamp Elshof Wissink v/h Struker De Linde Van den Berg Ros vh Booltink Looman Huis Dijk Kostershuis Den Hoogenkamp Godschalk (De Melder) Marktmeestershuis Schuring Diesvelt Tesma Den Hoogen Truis Stark ?? Vos Meisterholt Vrieswijk Peters Lusthof Wenting Salemink Wanders Loeters De Bonenberg Gieling Maalderij Van Raaij Kerk Kerk Derksen Boerderij Kollenburg Aaldering Ter Laak Boerstal Wiendels Boerderij De Rietberg Boerderij Vriesland Jansen Snelting Boerderij Peters Kruis Boerderij ? Boerderij Schadewijk De Luynhorst Nerus Wigman Schlief Gies Van Geemen – Driessen Staring – Ruyling	Oud-Dijk Oud-Dijk Oud-Dijk Oud-Dijk Loil Nieuw-Dijk Loil Loil Greffelkamp Greffelkamp Greffelkamp Oud-Dijk Didam Loil Loil Oud-Dijk Greffelkamp Loil Nieuw-Dijk Greffelkamp Loil Diversen Nieuw-Dijk Oud-Dijk Didam Loil Nieuw-Dijk Oud-Dijk Loil Greffelkamp Nieuw-Dijk Oud-Dijk Loil Oud-Dijk Didam Greffelkamp Nieuw-Dijk Didam Loil Loil Oud-Dijk Loil Nieuw-Dijk Nieuw-Dijk Didam Nieuw-Dijk Greffelkamp Greffelkamp Greffelkamp Greffelkamp Nieuw-Dijk Loil Oud-Dijk Greffelkamp Holthuizen Loil Didam Loil Nieuw-Dijk Oud-Dijk Oud-Dijk Nieuw-Dijk Nieuw-Dijk Nieuw-Dijk Loil Nieuw-Dijk Nieuw-Dijk Holthuizen Oud-Dijk Oud-Dijk Nieuw-Dijk Oud-Dijk Greffelkamp Greffelkamp Loil Didam Oud-Dijk Oud-Dijk Holthuizen	Hazenpad 3 Heesweg 6 De Braak 4 Fluunseweg 1 Sommenweg 3 Beekseweg 93 Doesburgseweg 9 Loilderhofweg Vinckwijkweg 20 Luijnhorststraat 7 Vinckwijkweg 2 Hazenpad 5 Hoofdstraat Holthuizerstraat 21 Wehlseweg 84 De Hogenend 92 Nevelhorstpad 1 v Rouwenoortweg 39 Fluunseweg 7 Nevelhorstpad 3 Oldegoorweg Schadegevallen Bosstraat 17 Haaghweg 1 Wilhelminastraat 14 Wehlseweg 23 Melderstraat 31 Hengelderweg 12 Bosslagstraat 10 Manhorstweg 12 Fluunseweg 7 Fluunseweg 16 Doesburgseweg 4 Ravenstraat 2 Dk. Reuvekamplaan 3 Klompenhorstweg 12 Melderstraat 21 Kerkstraat 14 en 16 Sommenweg 5 Holthuizerstraat 23 Kerkwijkweg 6 Doesburgseweg 19 Melderstraat 16 Melderstraat 20 Wilhelminastraat 7 Smallestraat 46 Loilderhofweg 3 Loilderhofweg 5 Greffelkampseweg Greffelkampseweg Bosstraat 15 Sommenweg 2 Haaghweg 5 Luijnhorststraat 4 Heeghstraat 49 Wehlseweg 19-21 Wilhelminastraat 10 Wehlseweg Smallestraat Tatelaarweg 25 Kollenburgseweg Beekseweg Beekseweg Bosstraat 93 Bosslagstraat Frieslandweg 5 Frieslandweg Heeghstraat 45 Hengelderweg 28-30 ’t Slag 1 Tolweg 11 ’t Slag 2 Manhorstweg 16 Luijnhorststraat 9 Steenakker 15 Ludgerusstraat 2 Kerkwijkweg 3 Kerkwijkweg 2 Heeghstraat 43	2004 (19) 1989 (3-1) 1989 (3-2) 2000 (15) 1992 (5-1) 1993 (8) 2005 (20) 1996 (11) 1995 (10) 2014 (29) 2018 (33) 2002 (17) 2013 (28) 2016 (31) 2017 (32) 2006 (21) 2009 (24) 2012 (27) 2020 (35) 2011 (26)

Bredere belangstelling

Niet alleen voor mensen, die nog eens willen zien hoe een bepaalde boerderij er uit heeft gezien, is de documentatie belangrijk. De laatste tijd doen ook mensen die bijvoorbeeld een boerderij willen verbouwen een beroep op leden van de werkgroep voor advies.

Veldnamen, atlas van vroeger

Veldnamen zijn de straatnamen van het platteland. Ieder plattelands dorp kende ooit honderden akkers, weilanden en andere percelen met elk een specifieke naam,  zoals ´De Somp´, ´Schape Weij´ en ´Galgestuk´.
Veldnamen werden vroeger aan percelen gegeven om deze van elkaar te onderscheiden. Vòòr de invoering van het kadaster werden deze veldnamen gebruikt om de akkers, weilanden en dergelijke nader aan te duiden bij eigendomsoverdracht. De namen die gegeven werden kwamen niet uit de lucht vallen en hadden vaak een directe relatie met het landschap.
Veldnamen behoren tot de meest fascinerende categorieën van ons immateriële erfgoed. Namen als ´Den Rooijen Duivel´, ´Verdriet´ en ´De Klootjes´ maken je nieuwsgierig en dan wil je meer weten over de geschiedenis van dit stukje wei- of bouwland.
Het gebruik van veldnamen is wat in de vergetelheid geraakt. Dat is jammer want achter die namen zit vaak een schat aan verhalen verborgen. Daarom is het zo belangrijk dat daarnaar onderzoek wordt gedaan. De werkgroep is begin 2009 gestart met een onderzoek naar veld- en boerderijnamen in het buurtschap Greffelkamp. Klik hier voor meer informatie over dat onderzoek.

Veel informatie over Didamse veldnamen is al terug te vinden in de publicatie ´Toponymie van Didam´ van Nol Tinneveld.

Overig onderzoek

De werkgroep heeft ook de navolgende onderzoeken verricht en gepubliceerd in het jaarboek Aover Diem:

Het boerenerf: een combinatie van nut en sier	Aover Diem 2019 (34)
Mechanisatie in de landbouw	Aover Diem 2021 (36)
Loonwerkers in de agrarische sector	Aover Diem 2022 (37)_
Interieur van het woongedeelte van boerderijen	Aover Diem 2023 (38)

Hoe treedt de werkgroep naar buiten?

De werkgroep Boerderijen en Veldnamen maakt door middel van publicaties en exposities haar werk voor een breder publiek bekend. Inmiddels is een omvangrijk foto- en tekeningarchief tot stand gekomen dat voor eenieder beschikbaar is. Regelmatig publiceert de werkgroep in het jaarboek Aover Diem.