Inleiding
Sinds 1910 bezocht het merendeel van de Loilse katholieke meisjes de PIUS X-school aan de Kerkstraat in Didam. Pastoor Ph.J.J. Inden wenste in 1920 een eigen rooms katholieke meisjesschool in zijn kerkdorp Loil. Aanvankelijk kon die wens niet gerealiseerd worden.
Bouw meisjesschool en zustershuis
Het kerkbestuur van Loil diende op 8 juni 1924 een aanvraag in bij het bisdom om een zustershuis met meisjesschool in Loil te mogen bouwen. Al eerder was er aan de gemeenteraad om geld gevraagd voor dit project en dit werd akkoord bevonden. Allereerst werd de school gebouwd en deze werd op 1 oktober 1924 geopend. Er werd gestart met 112 leerlingen en de school werd toegewijd aan Sint Jozef. Het zustershuis (klooster), dat een jaar later in gebruik werd genomen, kreeg de naam Canisiusgesticht. De straat kreeg later de toepasselijke naam ‘Kloosterstraat’. De Congregatie van de Zusters der Heilige Maagd, genaamd het Gezelschap van J.M.J., nam de taak op zich de school en het zustershuis te beheren. Zij ondersteunde de bouw met een voorschot van 21.000 gulden. De rente van 4,5 procent en de aflossing van 1.000 gulden, welke het kerkbestuur jaarlijks moest betalen, werd verrekend met het bedrag dat de congregatie moest betalen voor het gebruik van het terrein en de tuin van het klooster.
Soorten onderwijs
De zusters verzorgden het voorbereidend onderwijs aan kinderen beneden de 7 jaar (in de eenklassige bewaarschool), het lager onderwijs aan de meisjes en het onderricht van de catechismus met de opmerking – zo stond het in de overeenkomst – ‘voor zover dat door de pastoor werd gewenst’. Pastoor Ph.J.J. Inden hield dus een stem in het kapittel. Voorts was er nog het onderricht in handwerken aan meisjes die niet meer leerplichtig waren en – voor zover daar behoefte aan bestond – werden deze lessen gegeven vanuit het zustershuis. Men kon dus toen al spreken van een ‘brede school’. Volgens een oud-leerlinge had de school voor lager onderwijs drie lokalen met een ruimte erachter waar je de inktpotjes kon uitspoelen.
De zusters
De zusters hadden mooie namen zoals Abelina, Rosa, Benedictine en Stanislas. Ook is bekend dat de zusters in habijt en sluier niet op de openbare weg kwamen en via de nu dichtgemetselde zij-ingang op zondag ’ter kerke’ gingen. Ook andere gelovigen maakten van deze ingang gebruik. In oorlogstijd werd de school gevorderd door de Duitsers.
De ramp
Zaterdag 7 april 1945 was een rampdag voor Loil. Op 3 april was Loil bevrijd. De zusters van J.M.J. keerden terug om orde op zaken te stellen en het geheel weer in gebruik te nemen ¹). Twee meisjes zouden hen daarbij helpen. En terwijl de zusters emmers en bezems in de buurt gingen halen, vonden Leike van Vuuren en Fientje Seegers -beiden twaalf jaar- wellicht achtergebleven munitie. Om twee uur die middag vlogen het zustershuis en de school met een klap in de lucht. Daarbij kwamen de beide meisjes om het leven. Het gehele complex werd niet meer herbouwd.
Hoe verder
Onder de naam St. Jozefschool ging het rooms katholiek onderwijs verder in het gebouw van de voormalige St. Aloysius jongensschool aan de Wehlseweg. Deze school was in 1910 geopend als openbare school en in 1926 – inclusief hoofdenwoning – overgenomen door het Loilse kerkbestuur. De St. Jozefschool bleef dienst doen tot 1963 en werd in 1968 gesloopt.
Noot:
¹) Bij het afscheid van de zusters J.M.J. in 1993 kwam er na de toespraak, welke Mia Roosendaal als voorzitter van het Loilse parochiebestuur had gehouden, een zuster naar haar toe, die deze dag te gast was. Ze vertelde dat ze die bewuste dag (7 april 1945) naar Loil had moeten gaan maar door ziekte verhinderd was. Daardoor waren de zusters wat later gearriveerd. Ze had er kennelijk nog steeds moeite mee.
Bronnen:
- Roosendaal, M., Didam in de twintigste eeuw, jaar 1924 (Didam 2007)
