Paneel 15: Lockhorststraat – Polstraat – Bodenclauwstraat

Inleiding

De OVD heeft in totaal 15 informatiepanelen in de voormalige gemeente Didam geplaatst. Voor een overzicht van alle informatiepanelen klik hier.

---

Hieronder vindt u een uitgebreide beschrijving van de afbeeldingen die horen bij dit informatiepaneel.

Foto 1: Marktplein richting Lockhorststraat omstreeks 1910 (vanaf Marktplein 1)

Vanaf de varkensmarkt kijkend richting Lockhorststraat omstreeks 1910. Rechts de kruidenierswinkel en bakkerij Van Leeuwen (in 2020 Counter Sanders en chinees restaurant), kruidenierswinkel van Herman Roozen (in 2020 Fiets Inn Wout van Dijk) en slagerij Welling (in 2020 een appartementengebouw). Links de bomen van het plein waar de varkens- en groentemarkt gehouden werd. Links is ook de tuin van Derk Reijers zichtbaar en op die plaats werd in 1950/1951 de markthal gebouwd. Derk Reijers woonde in het huis, dat later als marktmeestershuis bekend werd.

Foto 2: Voorbereidingen bouw markthal omstreeks 1951 (Marktplein 1)

De bouwput voor de bouw van de markthal werd in 1950 uitgegraven. De eerste steenlegging vond plaats op 27 september 1950 door burgemeester H.A.B. de Leeuw en de markthal werd op maandag 2 april 1951 geopend. Op de achtergrond rechts het café met danszaal van Jan Klein Breteler, die het pand in 1937 had aangekocht. In 1962 werd Gerrit Loeters de volgende eigenaar. Daarnaast staat het woonwinkelpand en een grote schuur van zaadhandelaar Frans Coenen. Hij had het bedrijfspand van zijn moeder Wilhelmina Coenen – Hegeman, overgenomen, die het in 1912 had gekocht. Naast het pand van Frans Coenen had Gradus Kamperman zijn smederij en winkel.

Foto 3: Voormalige BLO-school omstreeks 1960 (gebouw Tesma)

De eerste Nederlandse streekschool voor Bijzonder Lager Onderwijs (BLO) stond aan de Lockhorststraat. Zuster Emma begon in 1933 in de Piusschool met het geven van onderwijs voor moeilijk lerende meisjes in een speciale BLO-klas. De jongens kregen BLO-onderwijs in het Fratershuis nabij de dorpskerk in het centrum van Didam, nu de Mariakerk. In 1938 werd aan de Lockhorststraat een nieuwe BLO-streekschool gebouwd en in gebruik genomen. In 1952 werd de school gesplitst in twee zelfstandige scholen. De jongensschool kreeg de naam Sint Martinus, de meisjesschool de naam Sint Theresia. De zusters van J.M.J. van het Piusklooster verzorgden de lessen bij de meisjes. De fraters van Utrecht die in het Fratershuis woonden, verzorgden de lessen bij de jongens. In de lessen ging het vooral om handvaardigheid. In 1964 kreeg de Sint Martinusschool een nieuw gebouw aan de Marsweg, de Schakel. De meisjesschool Sint Theresia bleef in het schoolgebouw aan de Lockhorststraat. Voor meer informatie zie de jaarboeken Aover Diem, de jaargangen 2004 en 2019 en de publicatie van Henk Tomas ’50 jaar katholiek buitengewoon onderwijs in Didam (Didam 1986).

Foto 4: Lockhorststraat richting marktplein omstreeks 1965 (vanaf Lockhorststraat 18)

Geheel links de woning van Hendrik Willemsen (Hendrik van de zusters van het Piusgesticht), het woonhuis van wed. mevr. Boerboom-Lestrade en A. Putman, de winkel en smederij van Gradus Kamperman, Rechts de VGLO-school met daarnaast de Mater Amabiliusschool en dan de St. Theresiaschool voor meisjes.

Foto 5: Mater Amabilisschool omstreeks 1965 (gebouw De Hoeksteen)

Op initiatief van kapelaan Bos en het bestuur van de Jongerengemeenschap werd in 1953 gestart met het Mater Amabilisonderwijs. Het onderwijs was bedoeld om jonge vrouwen op te leiden tot een goede huisvrouw en een zorgzame moeder. Mater Amabilis betekent letterlijk ‘Beminnelijke Moeder’. Bij de start waren er al 60 cursisten ingeschreven, in 1956 was dat aantal gegroeid naar 110. Het onderwijs vond plaats in de net gebouwde St. Oda-school aan de Bodenclauwstraat. In 1959 werd besloten tot de bouw van een eigen schoolgebouw aan de Lockhorststraat. De Mater Amabilisschool werd op 23 januari 1960 geopend door burgemeester Verberk en ingezegend door pastoor Janssen. Ruim 10 jaar later, in 1971, werd het gebouw gesloten door de teruggelopen belangstelling. Het gebouwtje kreeg een herbestemming als kleuterdagverblijf ’t Diemertje. Dat duurde tot 1999 en daarna werd het afgeborken om plaats te maken voor het appartementengebouw De Hoeksteen.

Foto 6: VGLO-school omstreeks 1954 (gebouw De Hoeksteen)

In 1943 begonnen de ‘fraters van Utrecht met het Voortgezet Gewoon Lager Onderwijs (VGLO) in Didam. Het was een onderwijsvorm voor jongens, die (nog) niet naar het vervolgonderwijs gingen. Zij dienden de opleiding te volgen voor vorming in de maatschappij; daarom werd de school ook wel ‘maatschappijschool’ genoemd. In het begin werd les gegeven in het Carolusgebouw aan de Kerkstraat. Na de oorlog werd besloten om voor dit onderwijs een nieuwe school te bouwen. In 1951 werd de nieuwe streekschool in gebruik genomen. Tot hoofd van de school werd frater Booromeus van Weerdenburg aangesteld. Na de invoering van de Mammoetwet in 1968 werd het onderwijs LEAO genoemd en werd les gegeven aan jongens en meisjes. Het gebouw van de VGLO-school kwam in 1996 leeg te staan. Daarna werd het afgebroken om plaats te maken voor het appartementengebouw Hoeksteen.

Foto 7: Elektrowinkel van Versteegen omstreeks 1954 (Lockhorststraat 22)

Antoon Versteegen werd eigenaar van dit pand in 1933 en hij nam van de vorige eigenaar Martinus Keurentjes de radiocentrale van de Maatschappij Inlandse Draadomroep (MIDO) over. Er waren op dat moment slechts 8 abonnees. Hij bouwde deze centrale uit van 200 aansluitingen in 1934 tot 450 in 1939. De abonnees betaalde 12 gulden voor aansluitkosten en 50 cent per week voor het abonnement. Daarvoor kregen zij thuis een luidspreker met schakelaar aangesloten. Op het hoogtepunt nhad Versteegen vier monteurs in dienst. De centrale heeft dienst gedaan tot 1940. Vanaf 1937 had Versteegen ook een subdepot voor butagas. Na de oorlog begon Antoon Versteegen een winkel in radiotoestellen, grammefoons en huishoudelijke apparaten. Antoon Versteegen deed zijn bedrijf over aan zijn schoonzoon Henk Scheerder. In 1995 werden de bedrijfsactiviteiten beëindigd. Voor meer informatie over dit pand zie jaarboek Aover Diem, jaargang 2019.

Foto 8: Boerderij van Fierkens omstreeks 1952 (Lockhorststraat 7)

De Lockhorst is een eeuwenoude boerderij. In 1418 werd de naam voor het eerst in oude akten genoemd als: ‘goed to Loechorst; goet toe Lochvers‘. De boerderij met veel grond was bijna de gehele 19e eeuw eigendom van de familie Van Embden. Deze familie bracht drie generaties lang de burgemeester van Didam voort. Boerderij De Lockhorst was vanaf 1881 tot 1973 in het bezit van de familie Fierkens, eerst gepacht van de familie Van Embden en vanaf 1899 als eigenaar. Hannes Fierkens (1855-1940) was de eerste eigenaar. Hij was in Didam één van de initiatiefnemers om door middel van samenwerking en nieuwe initiatieven de moeilijke tijden in de landbouw de baas te kunnen. Zo werd hij medeoprichter en bestuurder van de Didamsche Roomboterfabriek (1891), de afdeling Didam van de Boerenbond (1896) en de Coöp Boerenleenbank Didam (1897). Hij had ook een leidende rol bij de oprichting van de Coöp. Exportslagerij in Didam. Daarnaast was hij een lange periode president van het R.K. Armbestuur en door het gemeentebestuur van Didam aangesteld als ‘schatter der dranklokalen’. In 1906 brandde de boerderij af en bij de herbouw werd in de gevel een steen geplaatst met het jaartal 1881. Dat was het jaar dat de familie Fierkens van Wageningen naar Didam verhuisde. In 1952 brak voor de tweede keer brand uit en bij de stormramp op 1 februari 1953 kwam al het vee om het leven. Bij de straatnaamgeving per 1 januar in1957 werd de straat naar de eeuwenoude boerderij De Lockhorst genoemd. In 1973 werd de boerderij verkocht aan de Stichting Welzijn Gehandicapten Oost Gelderland. Voor meer informatie over dit pand zie de jaarboeken Aover Diem van 2010 en 2020.

Foto 9: VGLO-school en Gerardusschool omstreeks 1965 (vanaf Lockhorststraat 22)

Naast de VGLO- school op de hoek Lockhorststraat en de Polstraat stond de Gerardusschool. Omstreeks 1950 was de Ludgerusschool aan de Schoolstraat te oud en te klein geworden. Besloten werd om twee nieuwe scholen op andere locaties te bouwen. De eerste school werd gebouwd aan de Polstraat en kreeg de naam Gerardusschool. De officiële opening vond plaats in 1954. Later werd de naam van de school gewijzigd in De Klimop. Voor meer informatie klik hier. Het gebouw is inmiddels afgebroken om plaats te maken voor woningbouw. In mei 2014 konden belangstellenden en oud leerlingen bij de sluiting afscheid nemen van genoemde school. De OVD had er een speciale foto-expositie ingericht die door velen werd bezocht. Een film over de historie van de Gerardusschool/De Klimop, samengesteld door Wim Lubbers, kunt u hier zien. 

Foto 10: Onderwijzers Gerardusschool omstreeks 1958 (vanaf Polstraat 1)

Foto 11: Gymzaal De Pol en triabasveld omstreeks 1990 (nabij Mariahof/Polstraat)

Gymlokaal De Pol en het triabasveld werden in 1954 in gebruik genomen. Het gymlokaal en de straat zijn genoemd naar huize De Pol, dat in de nabije omgeving heeft gestaan. De gymnastiekverenigingen Margriet (meisjes) en Theodem (jongens), alsmede de scholen hebben er veel gebruik van gemaakt. Het triabasveld werd vooral gebruikt voor sportevenementen. Diverse jaren werd het triabasveld in de winterdag door de brandweer onder water gezet, waardoor het als ijsbaan kon worden gebruikt. De gymzaal en het triabasveld werden in 1999 afgebroken ten behoeve van wooncentrum Kwadrant.

Foto 12: Huishoudschool St. Oda omstreeks 1955 (nabij Odahof/Bodenclauwstraat)

Op 19 maart 1952 vond de eerste steenlegging voor de huishoudschool Sint Oda plaats door pastoor Janssen. In november 1953 kon deze streekschool in gebruik worden genomen en kon men vertrekken uit de oude huishoudschool, die vanaf 1922 aan de Kerkstraat gevestigd was. De gymzaal in het verlengde van de school kwam pas twee jaar later voor gebruik gereed. Op de huishoudschool werd dagonderwijs gegeven voor de tweejarige primaire opleiding en de eveneens tweejarige Costuumopleiding. Kort daarna werd met een andere vervolgopleiding gestart: Hulp in de huishouding, later bekend onder de naam assistentenklas. Dagelijks bezochten omstreeks 300 leerlingen de school en werden lessen gegeven in muziek, tekenen, gymnastiek, voedingsleer, kinderverzorging, maatschappijleer, en de A.V.O-vakken Nederlandse en Duitse taal, rekenen, aardrijkskunde, geschiedenis en kennis der natuur. Het onderwijs in de huishoudschool was in de loop van de jaren ‘groter gegroeid’ dan de naai- en kooklessen van de eerste jaren. Sint Oda was de beschermheilige en werd aangeroepen tegen oogziekten. Vanaf 1979 kreeg de school de naam: R.K. School voor beroepsonderwijs L.H.N.O. – M.H.N.O. St. Oda. Door een fusie met de L.E.A.O.-school Liemershorst werd de opleiding in deze school beeindigd. In 1999 is het gebouw afgebroken ten behoeve van het wooncentrum Kwadrant.
Bij de invoering van de straatnamen in 1957 werd de straat vernoemd naar havezate De Bodenklauw. Deze havezate, die al in het begin van de 15e eeuw in akten werd genoemd, was geheel omgeven door een gracht. Het stond kort bij de huidige Polstraat en achter het Piusgesticht.

Dit paneel is mede mogelijk gemaakt door:

Mieke Bouma – De Louter

In de nacht van woensdag op donderdag 9 juni 2016 overleed ons OVD-kaderlid Mieke Bouma-de Louter op 91 jarige leeftijd. Mieke beheerde bijna twintig jaar lang het grafschriftenproject en de bidprentjes voor de Oudheidkundige Vereniging Didam. Ze fotografeerde in die periode ruim vijfduizend graven en zette ze in alfabetische volgorde op kaart. Tot een paar jaar voor haar overlijden bezocht ze hiervoor met enige regelmaat de vijf begraafplaatsen in de voormalige gemeente Didam, waar ze de nieuwe graven met haar camera vastlegde voor het nageslacht. Dat deed ze aan de hand van de rouwadvertenties in de krant en de bidprentjes die ze kreeg.

Verder was Mieke verantwoordelijk voor het beschrijven en administreren van de bijna 20000 verzamelde bidprentjes bij de OVD. De informatie op de grafstenen en de bidprentjes wordt vooral gebruikt door mensen die stamboomonderzoek doen. “Als ik het niet doe, gaat alles voor de volgende generaties verloren”, zei ze altijd. Maar ze beleefde er ook veel plezier aan. Zeker toen ze nog met haar auto en scootmobiel de begraafplaatsen bezocht. “Je bent lekker buiten en spreekt veel mensen. Zo maak je nog eens wat mee.” De laatste jaren van haar leven werd Mieke echter steeds minder mobiel en deed ze haar ‘werk’ nog vooral vanuit huis en bij de OVD. De laatste weken ging haar gezondheid snel achteruit.

De OVD verloor in Mieke Bouma-De Louter een mooi mens en zeer gewaardeerd kaderlid. Vlak voor haar overlijden schonk zij de OVD een geldbedrag. Als eerbetoon en blijvende herinnering is dit informatiepaneel aan haar toegewijd en voorzien van haar foto.