Inleiding
De OVD heeft in totaal 15 informatiepanelen in de voormalige gemeente Didam geplaatst. Klik hier voor een overzicht van alle informatiepanelen.
Hieronder vindt u een uitgebreide beschrijving van de afbeeldingen die horen bij dit informatiepaneel 04.
De historie wordt uitgewerkt in de navolgende drie hoofdstukken:
- Bouwgeschiedenis
- Gebruik van de dorpskerk
- Klokkengeschiedenis
Al eeuwenlang geeft de aanblik van de Diemse toren voor inwoners van Didam het gevoel van weer thuis komen. Het gebouw is onlosmakelijk verbonden met het oude dorpsbeeld in het centrum van Didam. De officiële naam van de kerk is Onze Lieve Vrouw van Altijd Durende Bijstand maar in de volksmond heeft iedereen het altijd over de Mariakerk.
Bouwgeschiedenis
| Periode | Omschrijving |
| 11e tot 12e eeuw | Een stenen kerkje van 10 meter breed en 23 meter lang (a in plattegrond onder) |
| 12e tot 14e eeuw | Een Romaans kerkje met een hoog gotisch priesterkoor, met een zadeldak, afgedekt laag Romaans schip en waarschijnlijk een Romaanse toren (a + b in plattegrond onder), plaats van altaar zie (c in plattegrond onder) |
| 1367 | Brand en wederopbouw of nieuwbouw gold zeker voor het priesterkoor (d in plattegrond onder). Sacristie of consistoriekamer volgde later en daar werd tot 1831 openbaar onderwijs gegeven (e in plattegrond onder) |
| +1450 | Een hoge gotische toren van 38 meter, opgetrokken in baksteen en bekleed met tufsteen (f in plattegrond onder) |
| eind 15e eeuw | Het laag Romaans schip werd vervangen door een driebeukig pseudo-basilikaal middenschip met zowel in het midden- als in de zijbeuken (g+h in plattegrond onder) zgn. kruisribgewelven |
| 2e helft 16e eeuw | Opnieuw brand. Daarbij zijn vermoedelijk de gewelven van het middenschip, de zuidbeuk en het priesterkoor ingestort. De wederopbouw heeft jaren geduurd |
| 1619 | In 1619 werd het gewelf in het priesterkoor weer aangebracht zoals uit het jaartal 1619 op de sluitsteen blijkt. Aannemelijk is dat de wederopbouw van de dorpskerk in 1619 was voltooid |
| 1827 | De zandstenen raamtraceringen aan de buitenkant werden vervangen door 26 gegoten gietijzeren ramen. Enkele ramen werden daarbij dichtgemetseld. |
| 1842 | Besluit achtkantige torenspits (13 m) af te breken. De voltooiing van de stompe toren was in 1846. |
| 1876 | Ontstaan van een binnenkerk door separatiewanden |
| 1943 | Klokkenroof door Duitsers (klok was van het jaar 1777 en woog 850 kg) |
| 1954 | Verkoop kerk door Hervormde gemeente aan de Sint Martinusparochie |
| 1956-1961 | Restauratie |
Voor meer informatie over de bouwgeschiedenis van de dorpskerk klik hier.
Gebruik van de dorpskerk
Het dorp Didam wordt al in 828 als Theodon genoemd in een oorkonde van Gerward, zoon van Landward en de Kerk van Utrecht.
[Hierbij moet worden vermeld dat Nol Tinneveld de naam Theodon niet als oudste vermelding voor de plaatsnaam Didam zag. Deze naam week volgens hem teveel af van de latere vormen voor de naam Didam. Hij beschouwde de naam Theodon als een persoonsnaam. Hij dacht dat de oorspronkelijke, completere naam dan Theodanhaim zou zijn geweest. Van daaruit redenerend vond hij een overgang naar Diedeym, Dyehem, Dyem meer aannemelijk.]
Voor 1200 was er al sprake van een parochie Didam. In een akte uit het jaar 1200 stond dit vermeld als ‘parrochia Thideheim’. Vanaf 1581 werd de uitoefening van de rooms-katholieke godsdienst officieel verboden. Er was wel gewetensvrijheid, maar er mochten geen kerkdiensten meer worden gehouden. Alle kerkelijke goederen (waaronder dus ook de kerkgebouwen) werden onteigend en de bestaande structuur van de rooms-katholieke kerk met parochies en bisdommen werd opgeheven. Geestelijken werd de keuze voorgelegd het land te verlaten of over te gaan tot het protestants geloof. Indien ze hier niet op in gingen, riskeerden ze vervolging. In 1596 werd de eerste hervormde predikant Pibo Ovitius van Abbema in Didam benoemd en kwamen de hervormden in het bezit van de oude dorpskerk. In de periode van 1672 tot 1674, in de Franse tijd, konden de katholieken weer korte tijd in vrijheid hun godsdienst beleven in deze kerk.
Rond het midden van de vorige eeuw was de oude dorpskerk in ernstig verval geraakt. Omdat er geen financiële middelen voorhanden waren voor restauratie en de kerk te groot was voor de kleine Nederlands-hervormde gemeenschap in Didam, besloot de kerkenraad over te gaan tot verkoop. In 1954 werd de kerk verkocht aan de katholieke moederparochie Sint Martinus. De Nederlands-hervormde gemeente bouwde na deze verkoop een nieuwe kerk op een eigen bouwterrein aan de Torenstraat.
De dorpskerk verkeerd in slechte staat van onderhoud en in de periode van 1956 tot 1961 vond een grondige restauratie plaats. Op 11 juni 1961 werd de kerk feestelijk ingewijd door Bernardus kardinaal Alfrink van het bisdom Utrecht. Sinds die tijd kerken hier de parochianen van de nieuwe parochie OLV van Altijddurende Bijstand en werd de dorpskerk Mariakerk genoemd.
Vanaf 2015 is de Mariakerk de moederkerk van de parochie Gabriel, die bestaat uit 11 geloofsgemeenschappen.
Voor meer informatie over de aankoop van de dorpskerk door de Sint Martinusparochie en de restauratie klik hier.
Klokkengeschiedenis
Van de klokken die in de Didamse toren gehangen moeten hebben is weinig of niets bekend. De geërfden kochten, onderhielden en luidden de klokken en onderhielden ook het uurwerk in de Didamse toren. Dat veranderde niet toen in 1596 de kerk overging in hervormde handen. De burgerlijke gemeente bleef eigenaar zoals ook nog in 1841 bleek uit de overeenkomst tussen kerkvoogdij en gemeentebestuur betreffende de toren. De huidige klokken in de toren zijn eigendom van de katholieke parochie.
De oudste kerkklokken in Oost-Gelderland en het aangrenzende ‘Kleefsland’ dateren uit het einde van de dertiende en het begin van de veertiende eeuw.
Voor meer informatie over de geschiedenis van de klokken klik hier.
Dit paneel is mede mogelijk gemaakt door:
