Inleiding
De OVD heeft in totaal 15 informatiepanelen in de voormalige gemeente Didam geplaatst. Klik hier voor een overzicht van alle informatiepanelen.
Hieronder vindt u een uitgebreide beschrijving van de afbeeldingen die horen bij dit informatiepaneel.
Foto 1: Dokterswoning en olierosmolen omstreeks 1900 (Raadhuisstraat 1A)
Links de woning waar tot 1899 de dorpsdokter woonde, daarna woonden er tot 1921 drie burgemeesters. Vervolgens is het bekend geworden als fratershuis. Het pand is omstreeks 1960 gesloopt om plaats te maken voor de pastorie van de huidige Mariakerk. Toen werd ook de rechtstreekse verbinding van de Raadhuisstraat met de Wilhelminastraat gerealiseerd. Rechts het woonhuis en de olierosmolen van de weduwe Anna Maria Roozendaal-Evers. Dit pand werd omstreeks 1920 afgebroken en de vrijgekomen ruimte werd ingericht als parktuin van het Albertusgesticht. Op de achtergrond de oude dorpskerk, die in die tijd in gebruik was door de hervormde gemeente. Tussen het doktershuis en de olierosmolen was een ingang om naar de kerk en het vroegere kerkhof te gaan. Voor meer informatie over de olierosmolen klik hier.
huidige Hoofdstraat (fotocollectie Theo te Wil)
Foto 2: Het ‘Dunselmanhuis’ omstreeks 1905 (Raadhuisstraat 11)
Het monumentale huis werd in 1899 gebouwd voor geneesheer L. ten Cate Hoedemaker. Na zijn vertrek naar Voorst in 1906 woonden er de artsen R.N.M. Eijkel (1906-1913), B.J.J. Huijbers (1913-1918) en J.W.C.J.M. van Dijk (1918-1925). Vanaf 1 januari 1926 vestigde J.A.M. Dunselman er zich als gemeentegeneesheer met apotheek. Hij was ook chirurg bij kleine ingrepen in het naastgelegen ziekenhuis. Tot 1940 was hij de enige huisarts in Didam. Dunselman beëindigde zijn praktijk in 1960 en werd opgevolgd door dokter T.A.M. Bekema. Voor zijn vele verdiensten werd dokter Dunselman in 1964 benoemd tot ereburger van Didam. Hij overleed in 1970. Hierna was deze statige villa onder meer in gebruik als dependance van het gemeentehuis. Het is opgenomen op de gemeentelijke monumentenlijst en vanaf 2012 in gebruik als afscheidshuis D’n Dunsel.
(fotocollectie Theo te Wil)
Foto 3: Café-restaurant ‘De Harmonie’ omstreeks 1900 (Kerkstraat 2)
Hotel-café-restaurant De Harmonie, dat vanaf 1880 eigendom was van Hendrikus Stevens. Vanaf 1895 werden er ook strohulzen (beschermend omhulsel voor grote tonvormige flessen) gemaakt in een ruimte boven de feestzaal. Vanaf 1909 was er ook sprake van een naaiatelier, die door de echtgenote van Hendrikus Stevens werd gerund. Later kwam de nadruk te liggen op de verkoop van hoeden, petten enz. Dochter Anna runde deze zaak en zij had later aan de voorkant van het pand haar hoedenwinkel. In 1934 brandde het pand geheel af. De herbouw werd spoedig gestart en er werd een noodlokaal geopend onder de naam ‘de kleine Harmonie’. Kort daarna werd het bedrijf overgenomen door zoon Jo Stevens en zijn echtgenote. Van 1940 tot 1963 was er in de feestzaal een bioscoop gevestigd. Jo Stevens en zijn echtgenote kregen geen kinderen en in 1956 werd het bedrijf overgedragen aan de familie Driessen. Voor meer informatie zie jaarboek Aover Diem, jaargang 2003.
(fotocollectie Jan Bolder)
Foto 4: Oude gemeentehuis omstreeks 1909 (Kerkstraat/Drostlaan)
Het eerste gemeentehuis, dat van 1867 tot 1938 in gebruik was, stond schuin tegenover hotel-café-restaurant De Harmonie. In de periode van 1831 tot 1867 was de benedenverdieping in gebruik als éénklassige openbare school. In 1867 werd er een verdieping opgebouwd en deed het dienst als gemeentehuis. Voor het openbaar onderwijs werd een nieuwe school aan de huidige Schoolstraat gebouwd. In het gemeentehuis was toen tevens gevestigd een politiebureau met een arrestantenkamer, een brandweerkazerne en een stalling voor de lijkwagen. In 1938 werd op korte afstand aan de huidige Raadhuisstraat een nieuw gemeentehuis gebouwd en werd het oude pand afgebroken. Voor meer informatie klik hier.
(fotocollectie Theo te Wil)
Foto 5: Het in 1938 gebouwde gemeentehuis (Raadhuisstraat 14)
Het eerste gemeentehuis voldeed niet meer aan de eisen van de tijd en het gemeentebestuur van Didam besloot om een nieuw gemeentehuis te bouwen. Het kocht van de Diaconie (het college van diaken van de Didamse protestante kerk) een perceel grond, Domineeskamp genaamd. Onder leiding van architect Franssen werd in 1937 met de bouw begonnen. Op 27 april 1938 werd door Mr. S. Baron van Heemskerk, commissaris van de koningin in Gelderland, het nieuwe gemeentehuis geopend. Voor meer informatie klik hier.
(Fotocollectie Theo te Wil)
Foto 6: Het in 1970 uitgebreide gemeentehuis (Raadhuisstraat 14)
De achterzijde van het in 1938 gebouwde gemeentehuis werd in 1969 fors uitgebreid en in 1993/1994 vond wederom een ingrijpende verbouwing plaats. Na de fusie van de gemeenten Didam en Bergh tot één gemeente Montferland in 2005 waren er twee gemeentehuizen, in Didam en in ’s Heerenberg. Besloten werd om te komen tot één nieuw gemeentehuis en in 2014 werd het voormalig kantoorpand van Vink Kunststoffen aan de Bergvredestraat 10 in Didam verbouwd en in gebruik genomen. Het oude en niet meer gebruikte gemeentehuis aan de Raadhuisstraat, zonder de uitbreidingen van 1969 en 1993/1994, staat op de gemeentelijke monumentenlijst. Voor meer informatie over de gemeentehuizen in Didam klik hier.
(fotoarchief gemeente Didam)
Foto 7: Raadhuisstraat richting markthal omstreeks 1960 (vanaf Raadhuisstraat 3)
Links het Albertusgebouw voor zieken en bejaarden, dat in drie fases werd gebouwd. In 1896 het middengedeelte, 1908 het ziekenhuisgedeelte en in 1928 het kapelgedeelte. Het ziekenhuis werd op 1 januari 1966 gesloten en de bejaarden vertrokken in 1971 naar de Kelsehof. Voor meer informatie over het Albertusgebouw klik hier. Rechts het in 1958 gebouwde eerste zelfstandige politiebureau van Didam. Daarin was in die tijd de Rijkspolitiegroep Didam, posten Didam, Loil, Nieuw-Dijk, Angerlo en Giesbeek gevestigd. In het midden staat het in 1938 gebouwde gemeentehuis. Op de achtergrond hotel-café-restaurant ‘De Harmonie’.
(fotoarchief gemeente Didam)
Foto 8: Raadhuisstraat richting Hoofdstraat in 1950 (vanaf Raadhuisstraat 7)
De Raadhuisstraat was in 1950 nog voorzien van de in het begin van de 20e eeuw geplante bomen. Een paar jaar later werden die gekapt. Rechts het ziekenhuisgedeelte van het Albertusgebouw. In het midden staat het door Henk Berendsen in 1924 gebouwde woonhuis (Hoofdstraat 2), waarin later de weduwe G.H. Kuppens-Gies woonde. Nadat de familie Berendsen café Het Zwijnshoofd in 1958 aan Toon Schepers had verkocht, bouwde zij op deze plek een woonhuis met café en slijterij. Het kreeg de naam ‘De Diemse Toren’ (nu Het Eethuys). Voor meer informatie over Het Zwijnshoofd en de familie Berendsen zie jaarboek Aover Diem, jaargang 2014. Naast het woonhuis van mevr. Kuppens is nog net een deel van slagerij De Reus (tot juni 1940 slager Simon Löwenstein) zichtbaar.
Voor 1956 liep de Raadhuisstraat tot het woonhuis van mevr. Kuppens en moest men via de Oranjestraat naar het centrum. Daarna vond er een reconstructie van het centrum van Didam plaats en werd de weg doorgetrokken. Zo ontstond een directe aansluiting van de Raadhuisstraat met de Wilhelminastraat en het Lieve Vrouweplein.
(fotocollectie OVD)
Foto 9: Hoofdstraat richting Oranjestraat omstreeks 1930 (vanaf Hoofdstraat 1)
De voormalige Weemstraat (thans hoofdstraat). Links café en kruidenierswinkel Schaars (nu Ter Stal) en rechts de slagerij van Simon Löwenstein, schoenwinkel Nico Jansen, café Van Antwerpen (deze drie panden nu Modehuis Jansen), gezusters Sanders (later Jaminwinkel) en Wiendels (later groenteman Wichers). Vlak voor de Tweede Wereldoorlog woonden er drie Joodse gezinnen in Didam. Dat waren de families Milgram, Bresler en Löwenstein. Laatstgenoemde had de slagerij aan het begin van de straat. Oudste zoon Sally sneuvelde in mei 1940 in de strijd tegen de Duitsers op de Grebbeberg. Kort daarna is het gezin uit Didam gevlucht. Simon Löwenstein en zijn echtgenote zijn in Auschwitz omgekomen. De andere twee Joodse gezinnen waren kort voor het uitbreken van de oorlog al uit Didam gevlucht.
(fotocollectie Theo te Wil)
Foto 10: Hoofdstraat richting Schoolstraat omstreeks 1954 (vanaf Oranjestraat 12)
Deze afbeelding is gemaakt vanaf de plaats waar nu Modehuis Jansen gevestigd is op de kruising van de Hoofdstraat en de Oranjestraat. Het witte pand rechts was bekend als Jaminwinkel van de gezusters Sanders. Hier werd het lekkerste verpakte ijs met chocolade en wafels van Didam verkocht. Wat later nam banketbakker Frans Bolder de winkel over, tot hij in 1969 naar Friesland vertrok. Zo kwam er een einde aan de bekende Jaminwinkel in Didam. Naast Jamin stond het pand van Wiendels, later van groenteman Wichers. In de jaren zeventig van de vorige eeuw werden beide panden gesloopt en werd er een nieuw winkelcentrum gebouwd. Links is nog net een deel van het pand zichtbaar waar enkele jaren later Foto Vreeman zich vestigde.
in de richting van de Schoolstraat (fotoarchief gemeente Didam)
Foto 11: Hoofdstraat richting dorpskerk omstreeks 1930 (vanaf Hoofdstraat 22)
In de jaren zeventig van de vorige eeuw kreeg de Weemstraat in het centrum van Didam de naam Hoofdstraat. De vroegere Weemstraat liep van Loil (daar bestaat de Weemstraat nog steeds) naar de kerk en pastorie in het centrum van Didam. De pastorie werd vroeger ook wel weem of weeme genoemd en zo kreeg de straat de naam Weemstraat. Het was de voornaamste en dichtstbebouwde straat van Didam. Rechts de oude herberg ‘De Zwaan’ van Martinus Raben (nu de Coop), waar eeuwen geleden het gemeentebestuur vergaderde en recht werd gesproken. In het midden het pand van café, kruidenierswinkel en bakkerij van Van Antwerpen (nu Jansen Mode). Vanaf ‘De Zwaan’ tot aan de zaak van Van Antwerpen werd in die tijd op straat de rundermarkt gehouden. In 1929 werd de beestenmarkt verplaatst naar het terrein naast de herberg van Martinus Raben en bouwde hij er naast ook een veewaag.
van het centrum omstreeks 1930 (fotocollectie Theo te Wil)
Foto 12: Openbare school omstreeks 1900 (Schoolstraat 20-22)
Sinds 1867 stond aan de Schoolstraat in Didam een school, waar openbaar onderwijs werd gegeven aan jongens en meisjes. Na de bouw van de Piusschool in 1877 werd er alleen nog onderwijs gegeven aan jongens en niet katholieke meisjes. Het openbaar onderwijs werd door de overheid georganiseerd en was dus voor iedereen toegankelijk. In 1922 werd de openbare school een rooms-katholieke jongensschool en het schoolbestuur werd gevormd door het bestuur van de Sint Martinusparochie. De school werd vervolgens ingrijpend verbouwd en op 23 december 1923 vond de officiële heropening plaats. De jongensschool kreeg de naam van de beschermheilige Sint Ludgerus. In de jaren vijftig werd de school te klein en werden er twee nieuwe scholen gebouwd. De Gerardusschool aan de Polstraat en de nieuwe Ludgerusschool aan de Ludgerusstraat. De oude school aan de Schoolstraat werd omstreeks 1970 gesloopt om plaats te maken voor een postkantoor en bibliotheek. Meer informatie is te vinden in het Kerkenboek Didam, Geloven rond de Diemse toren, duizend jaar kerkgeschiedenis.
(fotocollectie Henk Tomas)
Dit paneel is mede mogelijk gemaakt door:
